Historie Bonifatiuskerk
Klik voor grote foto’s op: www.rijksmonumenten.nl
Het cultuurgoed van Elden, behoort sinds het dorp in 1966 bij de Gemeente Arnhem werd gevoegd mede tot het domein van Gelre’s hoofdstad. Op de monumentenlijst van Arnhem vinden we dan enkele gebouwen in Elden, in het bijzonder -sinds 7 december 1986 – de Nederlands Hervormde Bonifatiuskerk aan de Huissensedijk. Nr. 10.
De nieuwe naam is het resultaat van inspanningen van de Historische Kring Elden, die er meer dan een jaar intensief, en met grote inzet er voor heeft geijverd het Godshuis zijn vroegere naam – die het in ieder geval vanaf 1491 tot aan de Hervorming gedragen heeft – terug te geven.
We noemden zo even het jaartal 1491, maar aangenomen wordt dat het oorspronkelijke bedehuis minstens een eeuw ouder is. In het Missaal van Elden, dat zich in de Koninklijke Bibliotheek te ’s Gravenhage bevindt, is een afschrift van een aflaatbrief opgenomen die in 1342 aan de kerk van Elden geschonken is.
Van haar ouderdom getuigt ook het metselwerk van de authentieke toren.
Het houtwerk toont nog de inscripties uit 1604, 1835, 1860 en 1925; en enkele inkervingen van de wehrmacht die de kerk in de laatste oorlog enige tijd bezet heeft gehouden. Deze opschriften zijn echter niet te bereiken, want de toren heeft geen trap. Zou men de toren willen beklimmen dan dient gebruik te worden gemaakt van hoge ladders, zoals eertijds de koster deed wanneer hij bij gelegenheid de vlag uit ging. De witgepleisterde, bakstenen toren bestaat uit drie geledingen, waarvan de bovenste – en de jongste – vijftiende eeuws is. De toren heeft een achtzijdige spits, een zogenoemde ingesnoerde naaldspits, met leien bedekt, vormt de bekroning. De tand des tijds vergt hier een gedurige waakzaamheid en het is vooral de toestand van de buitenmuren die grote zorg baart.
De eigenlijke kerk, het eenbeukige schip dat in 1866 naar ontwerp van architect Hayward is gebouwd en dat de eerdere, kruisvormige, kerk verving. Dew huidige kerk is beter geconserveerd omdat de fundamenten bij haar bouw tot meer dan twee meter hoogte zijn verstevigd. In 1996 is de renovatie van het schip voltooid. Alle zeilen moesten bijgezet worden om het benodigde geld bijeen te brengen.
Wanneer men het eenvoudige kerkje betreedt, treft men rechts van de toegangsdeur (het omringende sierlijke lijstwerk is bij een vroegere restauratie helaas onder het pleisterwerk verdwenen) een hardstenen gedenkplaat met de naam van de predikant, onder wie de kerkconstructie in 1866 plaatsvond. In het portaal bevindt zich eenzelfde hardsteen dat de namen der kerkvoogden uit die tijd vermeld. Het interieur frappeert door zijn intimiteit De kerk kan ca. 130 bezoekers ontvangen, maar er is ook een bovengalerij. Bij druk bezochte dienste worden stoelenrijen in het gangpad opgesteld.
Tot de inventaris behoren een eenvoudig geornamenteerde eikenhouten preekstoel uit 1886, welke deerlijk gehavend uit de oorlog is gekomen.
Echter, onder de zorgzame handen van de koster is deze in de oorspronkelijke staat hersteld.
Ook vindt men in de kerk een rond 1866 vervaardigd koperen doopvont met deksel en een zilveren Avondmaal-schaal (na 1945 beschadigd teruggevonden maar gerestaureerd!)
Het hof rondom de kerk is nog steeds als begraafplaats in gebruik. Men vindt er de grafkelder van familie van Voorst tot Voorst, vele grafstenen uit de vorige eeuw en een aantal zerken waarvan de ouderdom niet nader te bepalen is omdat de opschriften door verwering afgesleten zijn.
In het Liturgisch Centrum zijn in de vloer drie zeventiende-eeuwse grafstenen geplaatst die oorspronkelijk ook hun plaats in de kerk hebben gehad. Twee ervan zijn van leden uit de familie Kla(a)ssen Hooft, de derde van Wilhelm van Franck en zijn echtgenote. Ds. Franck was van 1633 tot 1654 predikant van de combinatie Elden en Driel.
Verder is het Maarschalkerweerdorgel (van 1916) bezienswaardig. Deze Utrechtse orgelbouwer vervaardigde onder andere ook het orgel in het Concertgebouw in Amsterdam.
De lichtkronen zijn door enkele gemeenteleden geschonken ter gelegenheid van de renovatie. Zij dragen zeker bij aan de intimiteit van het interieur.
Meer info op: www.rijksmonumenten.nl